Amigo in gesprek met Hans Laurentius over de ideeën wat Realisatie nu is en betekent. 

Amigo: ik las onlangs ergens het volgende: ‘Er is niets wat gewonnen of bereikt kan worden; je bent allang perfect. Je hoeft alleen maar het diploma aan te nemen, waar je allang voor geslaagd bent…’ Wordt Realisatie niet te veel gemystificeerd door de persoon? 

Amigo: In feite wordt er een idealistisch idee over Realisatie gemaakt (hoe het zou/zal [moeten] zijn). Dat idee zet de zoeker wel op de weg, maar zit hem/haar uiteindelijk juist in de weg.

H: De ideeën over realisatie zetten de zoeker zeker op weg, en zullen gaandeweg allemaal aan diggelen gaan. Dat ontmanteld worden van de ideeën en idealen over realisatie kan inderdaad tamelijk hinderlijk lijken in het proces. Maar het bewijst de stelling maar weer eens dat het uieindelijk louter onze ideeën zijn die ons in de weg zitten, niet een feitelijk iets. Het gaat om het Zien, niet om de concepten, voorkeuren, angsten, verlangens en idealen. Elk ideaal verwijst naar Bewustzijn, hetgeen er immers de Kenner van is. Dus welk idee we ook over mogen hebben hoe ‘ik’ zal zijn als ‘ik’ verlicht ben, is louter een idee en daarmee uit. Overigens is het allemaal niet zo vreemd, want er verschuift wel het een en ander als ontdekt wordt dat niet de persoon het centrum is, maar dat de persoon een van de vele verschijnselen is die ik — Bewustzijn — waarneem. Het zwaartepunt ligt dan niet meer zo op dat ‘ik’; dat ‘ik’ hoeft ook niet meer anders te worden of zus of zo te zijn. Een hoop gedoe lost wel degelijk op natuurlijk. En die natuurlijke ‘opgeloste’ gemakkelijkheid willen de meeste zoekers wel, want velen hebben zo’n beetje overal moeite mee nietwaar? 

Amigo: Je hebt ergens gezegd: het gezien hebben, betekent nog niet dat je het bent (van Zoeken naar Zien naar Zijn). Wordt dat ‘proces’ niet veroorzaakt door het idee wat we erover hebben gemaakt en de reactie, die na het Zien of een glimp ervan, zich lijkt af te tekenen als teleurstelling (Is dit nu alles?), twijfel en ontgoocheling?

H: Veel mensen zijn in staat, is mijn ervaring, om redelijk gemakkelijk te kunnen zien dat Bewustzijn, Stilte, Ruimte, Openheid of hoe je het wil duiden altijd IS, en dat geeft al een zekere ontspannning. Maar het is iets anders dan de realisatie: Dat te zijn. Voor velen is het echter van belang eerst te beseffen dat Bewustzijn er altijd is, dat niets ervaarbaar is zonder Dat. De ontspanning en het vertrouwen die de geest hierdoor krijgt maakt het mogelijk de volgende stap te realiseren, namelijk dat jij die Waarnemendheid, dat Bewustzijn, zelf bent. Vaak blijkt de ‘stap’ ineens niet mogelijk. Dus is het zoals je aangeeft: eerst zoeken naar Waarheid, dan de Waarheid zien, en dan Zien dat jij de Waarheid bent. Dat proces zoals je dat noemt heeft natuurlijk met allerlei sporen te maken die in de geest leven. Niemand kan — als er even echt gekeken wordt — het ‘daar-zijn’ van Bewustzijn ontkennen, niemand! Maar dat is nog iets anders dan de aanvaarding het te zijn. Dat gaat velen te ver. Ondermeer heeft dat te maken met alle ideeën die er over verlichting in omloop zijn, dat het een verheven toestand is, dat je er helemaal door verandert, een beter mens wordt, of wijs of zo. Welnu wat dat laatste betreft zeg ik weleens: eerst worden we wakker, dan worden we wijzer, maar dat terzijde. We zijn over het algemeen, op een enkeling na, enorm bang voor arrogantie. Mede door opmerkingen als: ‘Wie zegt verlicht te zijn is het niet’, anderzijds wellicht door onze calvinistische inslag. Aan de andere kant is dat ook weer niet zo erg, dan juichen we in elk geval niet te vroeg, zal ik maar zeggen.
Even terug naar je vraag. Ik denk dat het klopt wanneer je zegt dat onze opvattingen over verlichting en de effecten van realisatie-ervaringen een groot aandeel hebben in het feit dat het de meeste mensen enige jaren kost om echt door te laten dringen wat onze ware aard is.

Dat ‘proces’, daar wil ik graag op twee manieren op ingaan, omdat ik denk dat een onderscheid maken wel goed is hier. Allereerst is er het schijnbare proces dat leidt tot de herkenning ofwel de realisatie van het feit dat we Bewustzijn zijn. Ten tweede kunnen we stellen dat er nog een proces is na die realisatie, dat ik wel de doorwerking of het proces van belichaming noem.

H: Wat dat eerste proces betreft het volgende: de realisatie-ervaring gaat vaak gepaard met een meerdere of mindere sensationele ‘toestand’ die vanzelfsprekend tijdelijk is, zoals elke toestand. Een realisatie-ervaring is immers ook een ervaring, en het gaat er nu net om dat te realiseren wat geen ervaring of tijdelijke toestand is. Veelal wordt de ervaring, die een begeleidend verschijnsel genoemd kan worden voor de realisatie aangezien. Perioden van grote helderheid of het doorspoeld worden door intense vreugde of liefde zijn vanzelfsprekend indrukwekkend, maar al snel hebben we het idee dat het hebben van dergelijke ervaringen de permanente toestand van de ‘gerealiseerde’ is, hetgeen natuurlijk niet juist is. Als zo’n ervaring zich dan weer terugtrekt, blijven we achter met een spirituele kater, en we zeggen dan: ‘ik had het helemaal, en nu ben ik het weer kwijt’, waarna meestal minstens een ‘snik’ volgt. Heel begrijpelijk en zoals ik in ‘de vreugde van verlichting’ beschreef, ook herkenbaar. Voor Hansje was het niet anders. Ook hij moest doorkrijgen dat het niet om die prachtige ervaringen gaat, maar om het feit dat hij Bewustzijn is, datgene dus wat zich moeiteloos bewust is van het komen en gaan van ervaringen, inclusief spirituele- of realisatie-ervaringen. Deze fase is vaak een wat moeizame en het is handig als er een ‘bekwame leraar’ in de buurt is, om al te dramatische zaken wat bij te sturen zal ik maar zeggen. Wat die ervaringen betreft heb ik in de vorige ‘Amigo’ al gesteld dat het emanaties van het Zelf zijn, maar het Zelf is als het ware Kenner van zijn uitstralingen en de gevolgen daarvan op de geest en het lichaam.

Wat het tweede proces betreft: als die feitelijke realisatie heeft plaatsgevonden lijkt er iets te gebeuren op body-mind niveau. Omdat het zwaartepunt niet meer op ‘ik-de-persoon’ ligt, maar op dat waarin alles plaatsvindt, gaat er van alles ontmanteld worden, waardoor het Zelf als het ware steeds meer geneigd lijkt zijn uitstralingen kenbaar te maken via die body-mind. Allerlei egostukken die voorheen de Liefde in de weg stonden vallen uiteen zodat het licht er gemakkelijker doorheen kan. Er is echter niemand meer die dat wil of niet wil, het gebeurt gewoon, en er is een natuurlijke beschikbaarheid voor dat proces. Dat ligt ook voor de hand, want er is immers gerealiseerd beschikbaarheid te zijn. Het verschil is echter dat waar Hans als zoeker bezig was zus of zo te worden of dit of dat te bereiken, Hans nu helemaal niet bezig is, en juist door het niet sleutelend, verbeterend en bereikend bezig zijn onstaat er vanzelf inzicht in allerlei zaken die spontaan oplossen en nog bestaande krampjes doen verdwijnen, waardoor Liefde/Waarheid weer makkelijk via body-mind kunnen worden uitgedrukt. Dat proces van belichaming gaat dus op een gegeven moment geheel vanzelf. Gewoon in je dagelijks leven dus, niet vanaf het meditatiekussen of wat dan ook. Gewoon door het leven zelf. Het leren gaat dus gewoon door, alles wordt in wezen heel gewoon. Je bent heel gewoon helemaal jezelf, en het leren en leven gaan ook heel gewoon vanzelf, zoals het hoort dus: natuurlijk weet je wel.

Amigo: Hoe heb jij je ‘weg’ daarin gevonden? 

H: Hoe heb ik mijn weg in dat (eerste) proces gevonden? Zoals iedereen denk ik: vallen en opstaan, vreugde en verdriet, door waan naar werkelijkheid. Door wanhoop, extase, stilte en pijn. Heel gewoon dus ook, ook mede overeenkomstig met het karakter van Hans, wat soms nogal een intens knaapje kan zijn. Wat natuurlijk de ontspanning bracht was het inzien van het feit dat ‘ik’ Bewustzijn was, en dat het dus helemaal niet uitmaakte of er nu extase en helderheid was of wanhoop en saaiheid of zo. Er kwam het besef dat de teaching nu net daarin gelegen was. ‘Ze’ toverden me honderden ervaringen voor: fijne en niet fijne, net zolang tot er gezien werd dat ik het Zien was en niet wat de geest allemaal meemaakte en ervan vond.

Amigo: Realisatie kent geen wachtkamer, toch wachten en verwachten we. Als we de verschillende ‘leraren’ nalezen op ‘het passeren van diegene die schijnbaar wacht’, lezen we 1001 wegen die naar Rome leiden. Is ieders weg dan weer anders?

H: Ja en nee. Osho zei: Ieder is zijn eigen pad, en dat is waar. Tegelijkertijd is het uiteindelijk allemaal hetzelfde. We gaan van hier naar nu, via toen naar straks. De bloemen en doornen langs het pad zijn net wat anders, de keien wat groter of kleiner, de rivieren wat trager, dieper of onstuimiger, of juist niet. Maar uiteindelijk gaan we allemaal een in wezen overbodige maar tegelijkertijd een blijkbaar onvermijdelijke omweg. Echter bij ‘aankomst’ maakt dat helemaal niet meer uit. Vrijheid bevrijdt je ook van het verleden, althans van de lasten ervan. Toen er gezien werd hoe het zat, kwam er een golf van boosheid op voordat de lach opwelde. De gedachte kwam: goddomme, maar dit was toch altijd al zo! Ben ik daar zo druk bezig voor geweest! De gedachte was nog niet afgerond of een enorm lachen kwam op, tot de tranen me over de wangen rolden. Toen trok deze ervaring weer weg en was het scherm weer leeg: stil, helder, beschikbaar voor het volgende dat zich wilde aandienen. En inderdaad zo was het altijd al, alleen het was het even vergeten. En het leven rolt door zonder ook maar een spoortje na te laten in het Uiteindelijke. Is het niet geweldig?

Amigo: Het lijkt een omtrekkende beweging die uiteindelijk zichzelf als cirkel sluit. Je bent weer daar waar je gestart bent, maar deze keer zonder verzet maar verzoend. ‘And nothing ever happened.’ En dan sta je met je mond vol tanden… 

H: …zo is het, dat is mooi verwoord; en dan ineens ben je terug op het marktplein, met je mond vol tanden en lege, open handen. WELK EEN MIRAKEL! 

Interview door Kees Schreurders