De serie boeken met als subtitel ‘Filosofische fragmenten’ startte na het afronden van de Trilogie over spiritueel ontwaken en volwassenheid met de publicatie van Een handvol scherven in 2019. Een vraag die gesteld werd was: waarom deze ‘stijlbreuk’, en waartoe deze enorm gevarieerde boekenreeks van inmiddels vijf titels: Aan de leiband, of je eigen pad?, De Tao van Hans, + de Valse noten Trilogie… Die boeken bevatten overigens vrij veel over ‘Volwassenheid’ en her en der staan er wel degelijk cruciale zaken in aangaande advaita en spiritualiteit, maar hun nadruk is wel anders en ruimer dan in de voorgaande tien werken – al gaan ze allemaal over jou en mij; het menselijke dier. De vijf boeken zijn wellicht vooral bedoeld voor mensen die wel erg veel spirituele stuff lezen, maar daardoor allerlei dingen niet ontdekken, te eenzijdig raken, of erg veel zaken over het hoofd zien die hen wel degelijk beïnvloeden en belemmeren of kunnen helpen – de filosofische fragmenten zijn daarmee een andere en aanvullende vorm van geestelijke hulp: zodat men groeien kan, en minder vaag wordt… maar ook gewoon om te laten zien hoe enorm veel aan interessants en verassends er te ontdekken valt. Er zijn zoveel toffe schrijvers, denkers en onderzoekers. En ik denk dat je jezelf tekort doet indien je er niet mee in aanraking komt. Het is dus ook bedoeld ter verrijking van het bestaan. in dit gesprek komen een paar ‘redenen’ voor de vijf boeken naar voren, er zijn er meer…
‘Men dient ‘de wereld’ te leren kennen, zeker, maar vooral om het onderscheidingsvermogen te kweken dat noodzakelijk is om te kunnen bepalen waar zich wel, en waar zich niet mee in te laten. Dat kan men – als bewust wezen tenminste – immers niet zomaar, of steeds maar, aan ‘de anderen’ overlaten. Hiermee is meteen helder waarom werkelijke spiritualiteit of filosofie niet voor de massa is… en het niets van doen heeft met af en toe een beetje ontspannen, yoga-en of ‘mediteren’ om daarna weer door te gaan op de route van het ‘men’. Het is geen modieus gedoe, of lifestyle, maar veel dieper en serieuzer, het dient menens te zijn. Anders verdient het ‘t niet om werkelijk spiritueel of filosofisch genoemd te kunnen worden.’ HL – Valse noten – Boek 3
EEN GESPREK>>> Deel 1.
Vraagsteller: Hans, je schreef vanaf 2019 maar liefst vijf boeken die niet direct, of niet alleen, met advaita of spiritueel ontwaken van doen hadden, maar veel meer gingen over werkelijke individualiteit, over kennis, de rede, menselijke geneigdheden en wat dies meer zij. Hoe kwam je daar eigenlijk toe?
Hans: Nou, in boeken als De vreugde van verlichting, Zelfherinnering, Terwijl de merel zingt e.d. had ik naar mijn smaak al genoeg gezegd over Advaita, alsmede in mijn satsangs en satsang opnamen op het Youtube kanaal. Dus in 2013 was er de eerste stijlbreuk. Vanaf EHBO (2013) en Rozengeur & Prikkeldraad (2014) kwam er meer nadruk op het aangaan van emotionele residuen, het leren luisteren naar intuïtie, en het gebruik leren maken van de rede en het doen van (confronterend) zelfonderzoek. Toen Een handvol scherven uitkwam, was die benaderingswijze voldoende benadrukt en uitgewerkt gepresenteerd.
V: En toen was het tijd voor iets anders?
H: Blijkbaar. Ik was weer begonnen veel te lezen (en te luisteren naar serieuze, op kennis gebaseerde debatten) en er speelde een aantal zaken in de wereld die me interesseerden. Wat opviel was bijvoorbeeld het toenemend tribalisme, het linkse en rechtse identiteitsgeneuzel, het gelijkheidsgedoe (terwijl variatie de norm is) en meer van die dingen. Maar wat nog prangende was, was dat ik inzag dat de meeste mensen – zoals ik eerder al eens in een webartikel had aangekaart – zowel weinig weten van ‘de wereld’ als van de ‘innerlijke wereld’ – dubbel onwetend dus. Ze hebben wel veel oordelen en ‘diepe’ gevoelens’ maar weten vrij weinig. Ook spirituele leraren, zo viel mij op, zijn er vooral meesters in om 18e eeuwse noties (of nog oudere) te blijven recyclen en deze achterhaalde ideetjes te blijven presenteren als ‘wijs’ of ‘diepgaand’ terwijl ze allang zijn gedebunked door serieus psychologisch, neurologisch, evolutionair of sociologisch onderzoek. Mensen zitten vol met ouderwetste overtuigingen en dat helpt ze niet, maar houdt ze dom en vatbaar voor magisch denken, vaag gedoe en andere idiote fantasieën.
V: Zoals?
H: Daarvoor moet je die boeken lezen, hihi.
V: Dat deed ik, maar we voeren nu een inleidend gesprek, niet?
H: ik plaag je maar. Oke. Een voorbeeldje. Mensen houden ervan om aan dingen bedoelingen toe te schrijven en vatten die houding zelfs op als spiritueel of ‘open minded’, maar helaas is het dat niet, het is dom en achterhaald teleologisch geneuzel. De regen heeft niet de bedoeling ons van water te voorzien of de planten te laten drinken, het regent als daar de juiste voorwaarden voor zijn, dat geldt ook voor tal van andere gebeurtenissen, wisselwerkingen en toevalligheden. Maar wij vinden het heerlijk te mijmeren over diepere bedoelingen, een welwillend universum, dat dingen gebeuren met een reden – we houden niet van toeval, ‘onrechtvaardigheid’ en willekeur. Nou, in mijn optiek is dat niet spiritueel, maar bijgelovig, lui en middeleeuws. Een ander voorbeeld is dat veel spiritualiteits-aanhangers argwanend zijn, of zeggen te zijn, aangaande het denken en kennis, maar het meeste gedenk van hen is helemaal geen denken over iets, maar emotioneel geconflicteerd denken aan van alles en nog wat: een op emotie draaiend, ongetraind, van kennis verstoken gemaal. Wat ook leuk is dat veel mensen zeggen dat ze iets graag zouden willen weten, maar niets doen dan eraan denken (wat ze vaak aanzien voor nadenken). Maar als je geest niet de juiste kennis heeft en de rede niet echt goed ontwikkeld is, is dat ‘eraan denken’ of ‘het me afvragen’ weinig zinvol. Mensen zeggen iets te willen weten, als dat serieus is lees dan om te beginnen een half dozijn boeken aangaande het onderwerp. En kijk dan nog eens, en bekijk je vragen en ideetjes erover dan nog eens.*
Geestig is ook dat ze dan – onbewust – rationeel argumenten proberen aan te voeren tegen rationaliteit. Bovendien, je kunt zowel invoelend & intuïtief zijn als rationeel; het een sluit het ander helemaal niet uit!
En dat terwijl ze ondertussen wel allerlei zaken (uit new-age boekjes en vage spiri-sites) voor kennis aanzien en te serieus nemen – zaken die echter nauwelijks of geen onderbouwing hebben, maar fijn voelen, al heel lang herhaald worden, of ‘verheffend’ klinken. En op basis daarvan wijzen ze echte kennis en werkelijk (na)denken af… Da’s bijzonder dom en beperkend. Leren denken is net zo van belang als leren bewust te voelen of te luisteren naar de input van onze intuïtie (patroonherkenning). Veel spirituelen plaatsen het denken tegenover het voelen of de intuïtie, da’s erg vreemd: mijn benen zijn niet de tegenstanders van mijn armen, zo is het denken niet de tegenstander van het voelen of wat dan ook. Wie zo ‘redeneert’ – dat het denken belemmert (of zelf ‘het probleem’ is), creëert een dualiteit die echt belemmerend is. Lichaam-denken-voelen-luisteren-kijken dienen allemaal hun rol te spelen en ontwikkeld te worden. Slecht nadenken leidt tot ellende, net als niet luisteren, niet bewust voelen enzovoorts.
V: Dus je wil mensen stimuleren? Gebruik meer dan ‘je gevoel’ alleen…?
H: Ja, onder andere, alleen ‘op je gevoel vertrouwen’ is nogal armzalig. Die ‘diepe’ gevoelens zijn vooral het product van allerlei oude overtuigingen en de geïnternaliseerde ‘codes’ die hebt geleerd van je ouders en andere bronnen uit je cultuur en klasse. Het zijn geen waarheden, het zijn diepe indrukken of echo’s van lang geleden. Echte intuïtie en begrip gaan veel dieper – en wat ‘klopt’ voelt echt niet altijd ‘goed’ en is niet per se gemakkelijk of leuk. Wie wil groeien moet deze oude zaken overstijgen. Daartoe is leren nadenken, helderheid krijgen en dus lezen cruciaal, we luisteren te veel naar versnipperde stuff, we worden steeds minder aandachtig en steeds luier, mede door social media en het splinternet (en da’s niet enkel mijn ‘gevoel’ zoals ik de boeken laat zien). En er is zoveel schitterende kennis beschikbaar dat het tamelijk onthutsend is dat veel mensen nog minder weten, of nog minder geïnteresseerd zijn dan ik! Veel (spirituele) mensen zijn behoorlijk vaag, denken vrij slordig, zijn teveel onder de indruk van anekdotes en beschrijvingen van ‘ervaringen’, te weinig onderlegd in kritische beschouwing, zeer slecht in kansberekening (waardoor ze bijvoorbeeld maar blijven geloven in zaken als ‘synchoniciteit’, goddelijke bedoelingen, creationisme, ‘bestemmingswanen’, ‘genade’ en dat soort magische onzin) en daarmee nogal vatbaar voor goedklinkende onzin. Ze weten ook vrijwel niks van hoe de hersens werken, noch wat rationaliteit is, of hoe je iets echt onderzoekt of bewust doorvoelt. En dat enorme gebrek aan ontwikkeling helpt hen niet, maakt ze ‘spiritueel’ of ‘diep’, maar houdt klein, goedgelovig en onhelder en dus vatbaar voor wat Daniel Dennet ooit ‘dieperigheden’ noemde. Dat roep al meer dan 10 jaar overigens, niet pas sinds Aan de leiband…
Deel 2.
V: Je eerste uit genoemde reeks ging vooral over echte individualiteit met als grote protagonist Nietzsche, hij kwam daarna ook soms terug, maar waarom die ingang? Het is een nogal vreemde vogel nietwaar?
H: Zeker, en misschien juist daarom. Veel mensen draaien er nogal omheen, of zoals Zizek zegt: ze zeggen iets maar omhullen het meteen met manipulatieve lievigheden waardoor ze bij voorbaat elke kritiek onschadelijk proberen te maken. Slavoj Zizek zegt dat hijzelf liever ferme en duidelijke standpunten inneemt zodat er zinnige en duidelijke kritiek of feedback kan ontstaan. Maar velen omhullen wat ze zeggen, draaien om dingen heen, maken vooraf al excuses, ze pakken het in (behalve de lompo’s natuurlijk). Nietzsche deed dat niet, dat omhullende, quasi-vriendelijke, hij was echt. Direct. Niet lomp nogmaals, maar eerlijk, openlijk en duidelijk. Hij had ook die Amor Fati attitude die me aanstaat. Geen zoete koekjes, geen excuses. Karl Jaspers zei ooit dat Nietzsche je uit alle veilige hoekjes van je ‘kamer’ jaagt, maar zonder je voor te schrijven hoe te zijn. Dat vind ik prettig. Ik kan niets leren als ik niet van m’n plek kom. En uit eigen beweging komen mensen zelden van hun plek, we zijn allemaal behoudend. Ook de zogenaamde progressieven en de spiritueeltjes.
V: Hoe dat zo?
H: Iemand zei dat we allemaal conservatief zijn. Want we houden allemaal graag vast aan onze overtuigingen. Nou, Nietzsche zei bovendien dat overtuigingen gevaarlijker tegenstanders van de waarheid zijn dan leugens. Dat is nog eens mooi. Dat hoor ik zelden op een feestje of op tv. Anyway. Vergeet niet dat ik lezen gewoon fijn vind en schrijven en delen ook. Dus Leiband is ook gewoon het begin van een gevarieerd en omvangrijk verslag van wat ik las en tot me nam en overdacht, gemengd met dingen uit interacties met mensen enzovoorts. Het gaat over ons, het menselijke dier, diens neigingen, illusies, aannames, structuren en de evolutionaire en sociale basis daarvan – het staat vol met invallen, observaties, kritiek, grapjes, schuringen, , breinkrakers, vragen, wetenswaardigheden, contemplaties. Echte kennis, werkelijk inzicht, serieuze studie en literatuur zijn machtig interessant, vaak verassend en regelmatig diepgaander dan vele populaire, spirituele ‘dieperigheden’, die mij al heel lang als oppervlakkig, inadequaat en ‘silly’ voorkomen.
V: Zoals?
H: ‘Doe wat je leuk vindt’, ‘Volg je passie’, ‘Wees vrij en authentiek’, ‘Volg je hart’, ‘Be kind’, ‘Dit is mijn waarheid’ (terwijl ze gewoon een ‘mening’ verkondigen – waar meestal niet over is nagedacht.) Dat soort platitudes doen het goed maar zijn naar mijn smaak zeer verdacht en zelfs schadelijk. Zoals Iris Murdoch schreef: Vrijheid ontaard al snel in geldingsdrang, gelijk had ze. Als er niet wordt nagedacht ontaarden dat soort theezakjes-stellingen nogal snel. Zo kunnen waarheden gebruikt worden om leugens in te verpakken, over vriendelijkheid worden gebabbeld om weg te blijven kijken voor allerlei akeligheden of om noodzakelijke confrontaties te vermijden, wordt over vrijheid worden gesproken om, zoals Murdoch zei, bijvoorbeeld geldingsdrang te camoufleren – of hebzucht, of om te verhullen dat men niet dieper wil gaan dat het uitleven van elke impuls of gril op welk moment dan ook. Vrijheid (of ‘tolerantie’) staat ook vaak voor onverschilligheid, wegkijken en ander oppervlakkig je tot niets verplichtend gedoe. Ook aangaande het populaire gezever over ‘je passie volgen’ moet je ernstig nadenken ofwel sceptisch zijn. Passievol zijn is namelijk iets totaal anders dan enkel doen wat je leuk vindt; het is een gedrevenheid, een brandend ‘moeten’, dat je veel kan of zal kosten – er horen meestal lijden en minstens opoffering, uitdagingen en veel doorzettingsvermogen bij – en er is geen enkele garantie op ‘succes’. Authentiek-zijn is tegenwoordig weinig meer dan met van alles te koop lopen, je ego lekker in beeld brengen, je trauma’s breed uitmeten of je zogenaamde, meestal extreem oppervlakkige ‘betrokkenheid’ bij het een of ander. Bijvoorbeeld om je misleidde (extreem)linkse of rechtse activistische noties te etaleren – meestal vergeven van slachtofferig, wraakzuchtig, hysterisch gedoe en doorgaans gespeend van echte kennis en nuance (slachtoffers en daders, meer categorieën zijn er meestal niet). We leven ook nog eens in het ‘make everything about me’ tijdperk. Het narcisme, de goedkope verontwaardiging en het ressentiment klotsen overal rond, en via de virtuele wereld verpest het het reële menselijke, fysieke, klimaat, de wederkerigheid, het werkelijk sociale… en ik heb nu niet over de klimaatcrisis aangaande de natuur. Nou, over dat soort dingen en veel meer gaan die boeken. Zodat we beter leren kijken!
V: Wow, dat gaat snel… ik volg het niet helemaal en ook niet wat het met advaita van doen heeft… hoewel ik zie hoe losgeslagen de boel aan het worden is.
H: Het gaat onder meer om oneigenlijkheid of zijnsvermijding. Om zelfverraad en illusies. Er zit weinig zelfstandig denken bij, het is vooral van alles aannemen, geloven, ‘voelen’, meedoen, achter de muziek aanlopen – en niet alleen bij spiritueeltjes. Maar een gevoel is geen feit noch een argument en een anekdote geen bewijs. En Advaita zegt ons juist voorbij de identificatie(s) te kijken, maar tegenwoordig worden allerlei vormen van identificatie als ‘goed’ gezien, nog meer dan voorheen. Zeker sinds de ‘Rewiring’, zoals Jonathan Haidt dat noemt, vanaf 2015, toen de verdeeldheid zaaiende, hyperverslavende social media een grote vlucht namen. De aandachtsspannen neemt ook nog eens af. Geconsumeerde informatie wordt nauwelijks meer gecontroleerd of doordacht, want zoals gezegd, alles draait op ‘gevoel’, ‘identiteit’, anekdotes en meme-clusters. Overweging, contemplatie, zelfreflectie, kritische beschouwing, feiten? Weg ermee. Iemand voelt iets en beweert iets daarmee te weten. Germaine Greer was daar helder over. Je menen je iets voor te kunnen stellen, iets aanvoelen, of ergens iets van vinden, maar staat niet gelijk aan iets echt weten. Indeed. Daarom lees ik liever tien boeken rondom een thema, dan maar een. De confirmatie bias trap staat bij ons altijd ingeschakeld, waardoor we alleen serieus nemen wat past bij wat we al vinden, bij wat ‘ons gevoel’ ons zegt. Da’s link, zo laat je je steeds verder in een rabbit hole zuigen – en leer je niks. Je vindt of voelt iets als zijnde zus of zo, en het enige wat je doet is meer van hetzelfde innemen. Da’s een slecht plan. (Mijn boeken gaan over het tegendeel: eigenlijkheid, echt-zijn, eerlijk kijken en denken.)
Dat raakt aan het thema van zelfbevestiging versus zelfonderzoek. Wil je een overtuiging onderzoeken dan moet je niet op zoek naar wat de overtuiging lijkt te bevestigen, je moet juist op zoek gaan naar waar die overtuiging tekortschiet, rammelt, wat er tegen in te brengen is, wat er door wordt verhuld. En lees eens wat anders, van mensen die er een echte studie van gemaakt ebben. Dan leer je, dan vorder je!
V: ja dat klinkt zinvol.
H: Ja, en dat soort dingen riep ik in Rozengeur & Prikkeldraad al, meer dan tien jaar geleden dus. Nou, dat gaat op voor innerlijk onderzoek, maar dus ook voor onze opinies en noties over wat mens zijn is, hoe de wereld werkt, of over diverse vormen van kennis. Iets bestuderen is iets anders dan een keer een podcastje beluisteren of een fakeboek groepje volgen en alles van het internet plukken. Maar de meeste mensen zijn gemakzuchtig en weten amper iets van hoe dingen werken, inclusief het functioneren van hun ‘eigen’ geest. Wel, als ik echt iets wil weten zoek ik het uit, en als daar een dozijn boeken voor nodig zijn, lees ik ze, en nooit uit maar een enkele richting, perspectief of stroming. Juist uit meerdere, ook uit hoeken die me op het eerste gezicht minder aanstaan, dus. Ik blijf ook niet steeds dezelfde dingen lezen – al herlees ik echt goede boeken graag. Je daagt je brein uit (zodat zowel de rede als de intuïtie kunnen groeien), of je voert ‘m steeds dezelfde pap en hapklare brokjes (zodat je even ondiep en bevangen door oude ideetjes en gevoelens blijft als voorheen). (Veel mensen beweren trouwens dat ze graag dit of dat zouden willen weten, maar ze zijn zelden bereid iets echt uit te zoeken, ze willen een snel en gemakkelijk antwoord, een behapbare, goedklinkende opinie).
Maar als je echt beter gitaar wilt leren spelen (metafoor!!!) moet je niet blijven hangen in die overbekende simplistische, monotone en gemakkelijk in het gehoor liggende drieakkoorden liedjes en catchy melodietjes… Je laat het dan niet bij mainstream evergreens en denkt ook niet dat dwarsige punk of populaire techno een stap ‘dieper’ is, zeg maar… Als je echt wilt vorderen op welk terrein dan ook, dan maak je het jezelf niet te gemakkelijk, en moet je van plaats komen – je verdiept je dan ergens in – je maakt je al studerend dieper en eerlijker – en da’s iets anders dan je ergens steeds dieper in laten zuigen!
Met sporten (of in een echt beroepsvak) doe je dat ook niet, right, het je erg gemakkelijk maken? Tenzij je op C niveau wilt blijven hangen en door wil prutsen op de bekende weg… doe je dat wel dan heb je dus helemaal geen echte drive en hou je jezelf en anderen voor de gek. Wat dat betreft had Sartre gelijk: ‘Als het je niet uitdaagt, verandert het je niet.’
Nou mijn boeken in deze reeks zijn voor hen die niet op C niveau willen blijven steken, maar willen upgraden – als mens, en dus ook geestelijk of spiritueel bezien! Spiritualiteit zonder ontwikkelde rede en zinvolle kennis is namelijk tamelijk oppervlakkig, gemakzuchtig, 17e eeuws, vol bijgelovige onzin en nogal lui. Is dat te volgen?
V: Dat maak je vooral in die Valse noten pijnlijk duidelijk – van een hoop zaken had ik ofwel nog nooit gehoord, of nog nooit echt over nagedacht – je duwt in die boeken tegen heel wat aannames en blinde vlekken aan. Dus, ja, ik kan je volgen… en moest al lezend vaak lachen, ook om mezelf, moet ik bekennen.
H: Nou, dan deed ik het niet slecht (grinnik).
V: Nog een dingetje. Sommige mensen zeggen dat je te veel op wetenschappelijke dingen zou zijn gericht, of dat je te ‘mentaal’ lijkt, wat zeg je daarop.
H: Hihi, ja, sure. Veel mensen zijn zoals gezegd weinig kritisch naar hun eigen noties, spiritueel of anderszins, te kijken, maar ik leer graag en lees dus vrij veel, en liefst niet steeds meer van hetzelfde. Veel oude noties worden ongeldig bevonden door nieuwe kennis, dat is de vooruitgang van kennis en wijsheid. Ik denk niet dat je ‘betrouwbaar’ bent als je maar vasthoudt aan het achterhaalde. Dus stel ik me bloot aan andere dingen dan die ik al meen te weten. Daarnaast, ik kan behoorlijk goed invoelen, m’n intuitie is tamelijk goed afgesteld en dingen doorvoelen zijn niet lastig voor me. En over die zaken spreek en schreef ik al heel wat. Grappig is trouwens dat er ook vaathoofden zijn die menen dat mijn partiële dwarslaesie wel te genezen zou zijn door alternatieve dingetjes, of dat het iets zou zeggen over mijn staat van zijn. Uiteraard weten ze niet wat de oorzaken waren van die aandoening, maar ik ben blij dat er een bekwame neurochirurg was, en een team revalidatie experts die mij opereerden en hielpen deels te herstellen, en dat ik niet aan kruidenthee en een vage sjamaan of healer was overgeleverd, want dan had ik nu nog in een rolstoel gezeten. Kortom, ze kunnen me wat. Nog geen 50 jaar geleden zou ik niet te helpen zijn geweest, en mijn cijnstoestand heeft niet gezond voor een bijna nooit voorkomende nekwervel vergroeiing die mijn central cord probeerde door te knippen. Shit happens. Wat mijn inzicht mogelijk maakte was de hele toestand doormaken zonder slachtofferisme, zonder drama en gejammer. Da’s wat Volwassenheid en Ontwaken mogelijk maken. Mensen die mensen dat spirituelen niet ziek kunnen worden of geen ellende kan overkomen zijn kinderlijke idioten. Nisargadatta en Ramana hadden kanker, Ramana had ook nog reuma, en uiteindelijk gaan ze allemaal ergens aan dood. Dus nogmaals, spiritueel inzicht gaat niet over geluk, vrolijkheid, gemakkelijkheid en gezondheid, maar over wakkerheid en waarheid, that’s it. Zizek zei ooit dat de ware meester nooit tevreden is, en dat enkel idioten gelukkig kunnen (of willen) zijn, grappig is dat. De mens die waarheid en vrijheid hoog in het vaandel heeft staan, weet dat ie niet kan stoppen met leren en ontdekken, dat hij of zij niet op de lauweren moet rusten, en dat leven struggle is, met jezelf, de waarheid en met de net zo wisselvallige en onvoorspelbare omstandigheden. Maar zo een doet dat bewust, met open vizier en zonder narcistische verongelijktheid, slachtoffer gezeur of kinderlijke idealen. Zo een is flink en realistisch. Dat ik ook interesse heb in psychologie, neuroscience, cultuur en evolutie (om maar wat te noemen) wil niet zeggen dat ik alleen maar ‘in m’n hoofd zit’ maar wél dat ik OOK mijn hersens gebruik. Daar zouden veel spiritueeltjes baat bij kunnen hebben – leren nadenken bedoel ik. Zoals gezegd: er is Bewustzijn, een lichaam, gevoel, intuitie EN hersens (de rede), gebruik ze liefst allemaal – en train ze! Wie slecht kan nadenken roept net zo goed ellende over zichzelf en anderen af als wie niet kan invoelen of echt durft te doorvoelen of bang blijft voor wat de anderen allemaal zouden kunnen denken (trouwens veel spiritueeltjes voelen wel van alles, maar laten zich er lekker lui door bepalen, in plaats van het onderzoeken wat die gevoelens echt betekenen en of ze wel adequaat zijn – of dat het gewoon vage vormen van wensdenken, verhulde angstjes en/of magische nonsense zijn.) Mensen menen allemaal dat ze al kunnen nadenken, dat ze al bewust kunnen voelen en echt kunnen observeren, en dat ze al genoeg weten om over een adequaat onderscheidings- of oordeelsvermogen vermogen te beschikken, nou, helaas, dat is zelden het geval! En ook dat is geen privé opvatting, het is aangetoond! Maar spirituelen (en veel anderen) lezen zoals gezegd niks. Ze kijken op luie wijze (onkritisch en met hooguit halve aandacht) vage spiri-video’s, Fakebooks berichtjes, Instagram nonsense, en noemen een luisterboek consumeren (terwijl ze ondertussen iets anders doen) al ‘lezen’… pfff.
Het is tamelijk onthutsend hoe diepgaand ongeïnteresseerd veel mensen feitelijk zijn, hoe weinig serieus en intellectueel lui, en hoe schokkend weinig ze van zichzelf, de werking van de geest, sociale interacties (de macht van het ‘men’) of het menselijke dier in het algemeen afweten!
En dat is niet omdat die informatie, onderzoeken, kennis en feiten er nu niet zijn – in de 18e eeuw en daarvoor lag dat anders – en daar komen de meeste spirituele ‘theorietjes’ vandaan – pre-19e eeuw. Maar de mensjes menen nogsteeds dat ze zelf, net als al die new age types en quasi-mystiek/religieuze figuren (en/of de favoriete social media idolen) de echte ‘diepere’ kennis beheren en in pacht hebben – terwijl die meestal totaal achterhaalde theezakjes-rommel en goedkope, uiterst vage cliché’s recyclen. De wetten van de menselijke stupiditeit gaan nog steeds op! (Verwijzing van Cipolla – ook zo een die niemand las).
Oke genoeg, dank je wel… tijd voor een peuk en een korte wandeling!
*Mensen beweren regelmatig dat ze willen weten hoe zit het met (bijvoorbeeld) de ‘vrije wil’, en mijmeren of babbelen daar dan soms over – wat ze aanzien voor erover nadenken en ermee bezig zijn. Maar als je bijvoorbeeld niet eens iets weet over hoe onze geest en onze hersenen werken, (en hoe evolutionaire en sociale en culturele principes functioneren en op elkaar inwerken) heeft het gemijmer geen enkele zin. Dan loop je in feite te zoeken in je eigen breintje met z’n beperkte kennis en nauwelijks ontwikkeld denkvermogen. Nou, daar zit het antwoord of de juiste benaderingswijze niet, en ware dat wel zo dan was het je al duidelijk. Dus zei ik tegen weer zo’n persoon die pretendeerde te willen weten hoe het zat met die vrije wil: lees eerst eens aandachtig het werk van mensen als Ap Dijksterhuis, Jonathan Haidt, Daniel Kahneman, Annika & Sam Harris, Frans de Waal, Daniel Dennet, Kevin Simler, Robert Kurzban, Scott Barry Kaufman, Richard Dawkins enzovoorts, en kijk dan nog eens of je noties zinvol zijn, en of het nog steeds onduidelijk blijft. Als je écht iets wil weten begin je met grondige informatie/kennis verzameling, pas daarna (!) komt het nadenken… maar de meeste mensen willen niet echt iets weten, maar een snel en makkelijk antwoordje; een hapklaar brokje. Nou, ik niet. En spirituele lui weten meestal niks van bovenstaande… want ze lezen bijna alleen spirituele boekjes, als ze al lezen, en niet enkel videotjes (podcasts) kijken of beluisteren. Wat ook niet helpt is als je niet in staat bent de juiste vraag te stellen. De vraag ‘bestaat de vrije wil’ is bijzonder vaag, want hebt niet eens een heldere definitie van wat dat zou zijn. Zo geloven velen in geluk of een ziel, maar vraag ze maar niet om nauwkeurig te beschrijven wat dat is, want dat kunnen ze vrijwel nooit. Wel, als je vraag onhelder of vaag is, hoe wou je dan een antwoord vinden? Als je een vervoersmiddel wil, moet je eerst bepalen welk, dan kijken naar je financiële situatie, de beschikbaarheid van vervoersmiddelen, de bruikbaarheid en betrouwbaarheid ervan, enzovoorts. Op dat vlak zijn mensen vaak tamelijk rationeel, maar zodra et iets dieper gaat zijn het in mijn optiek meestal net kinderen… vagelijk en kortstondig geïnteresseerd in iets, en binnen no time spelen ze weer met iets anders. Nu, zo nemen kennis, begrip en inzicht niet toe, laat dat duidelijk zijn. Nisargadatta zei al dat je serieus diende te zijn. Bijna niemand hoort hem (of doet wat hij voorschreef) – de meeste spirituelen zijn volgens mij net zo oppervlakkig, gemakzuchtig, ongeïnteresseerd, selfobsessed, en lui als de ‘wereldse’ types op wie ze neerkijken!
“De ‘het zou toch kunnen houding’ – die in deze context meer zoiets is als ‘je weet maar nooit’ (bibber bibber) – is wat mij betreft een van de meest suffe en lachwekkende opstellingen die er bestaan (waar een Pascal ook al aan leed), en verwijst óf naar genoemde angst op zichzelf óf naar de combinatie ervan met een dosis naïviteit/onwetendheid en onontwikkelde kritische vermogens. De tweede variant wordt graag door spiritueeltjes verkocht als ‘being open minded’, hetgeen dan weer totaal niet verwonderlijk is, want ze zijn nu eenmaal blijven steken in een kinderlijk soort mythisch-magisch ‘denken’. Wél verwonderlijk is dat voor het overige toch duidelijk zeer intelligente en ontwikkelde mensen ertoe vervallen… tenzij we de onderliggende angst ruiken. Dan is het begrijpelijk.
Maar stel nou dat god bestaat’, zeggen ze dan [of zoiets]. Hm, ja, de vraag ‘stel nou dat alles uit pindakaas bestaat’, is net zo zinnig, right? Het zou trouwens – op die wijze ‘geredeneerd’ – ook kunnen dat de Grote Groene Woensel bestaat… en dan pas je inderdaad maar beter heel goed op je tellen… maar als ik dat zeg, kijken mensen me gek genoeg aan alsof ik getikt ben of grinniken alsof ik een geintje maak, terwijl je van De Woensel ook niet kunt bewijzen dat het niet zo is, net als met al die andere verzinsels…” – HL – Valse noten – Boek 3
Nee, dan 100 keer liever geteste en bewezen kennis: ‘Bedrieglijkheid is een zeer fundamentele eigenschap van het leven. Het komt voor op alle niveau’s – van genen tot bacteriën tot cellen tot individuen en groepen, en het blijkt, hoe we er ook naar kijken, noodzakelijk. (…) Maar hier is de puzzel: we bedriegen niet enkel elkaar, maar ook onszelf! We bedriegen onszelf, zodat we anderen beter kunnen bedriegen.’
‘Wij zien het bewuste deel van onze geest aan voor degene die of datgene dat de beslissingen neemt, maar dat is niet zo. Ons ‘zelf’ (ego) is meer als een persvoorlichter, en niet ‘de baas’ of ‘beslisser’ zoals wij graag menen. We zijn meer een ‘we’, dan een ‘ik’ – en de motieven van de meeste sub-ikjes zijn nogal schimmig of zelfs geheel ontoegankelijk voor het ego.
En hier komt de moderne kennis zeer nabij Advaita – er is geen doener, geen vaststaande, singulaire identiteit of ik, geen ‘ziel’… en het bewuste deel van de geest, waar we ‘ik’ tegen zeggen heeft dus nauwelijks door wat onze werkelijke motieven en beweegredenen zijn… het ‘ik’ rationaliseert, fantaseert en fabuleert er lekker op los, maar heeft geen heldere toegang tot de innerlijke feiten en intenties en de werkelijke redenen achter allerlei gedrag of beslissingen.
(Kevin Simler/ Robin Hanson – The Elephant in te brain. & Robert Trivers/Jonathan Haidt/Robert Kurzban)
Oftewel: De meeste mensen… zijn bedrieglijk (en ijdel)… niet ‘deugers’… lees m’n Valse noten voor meer lol en zinvolle kennis over ons… en bovenstaande is geen zwartgalligheid van mij, maar meervoudig aangetoonde moderne kennis – die aansluit bij mijn vrolijke, sceptische, perspectivistische pessimisme. We zijn niet bedrieglijk omdat we ‘slecht’ zijn, maar omdat het meeste op on(der)bewust niveau gebeurt. Knuf.
‘You are more like a “we”, than an “I”. The [brain]modules (which function like sub-selves) that cause behavior are different from the ones that cause people to voice agreement with moral rules. Because condemnation and conscience are caused by different modules, it is no wonder that speech and action often conflict.’ – Robert Kurzban – Why Everyone (Else) Is a Hypocrite – Evolution and the Modular Mind
We are born of risen apes, not fallen angels! – Andy Thomson
“Life is a sexually transmitted disease, which always ends with death.” – Anonymous (Poland)
‘We’ll go down in history as the first society that wouldn’t save itself because it wasn’t cost effective.’ –
Kurt Vonnegut – as quoted by Slavoj Zizek in : Too Late to Awaken – 2023 – zelfs nog pre-Trump 2.0…
‘Our brains are built to act in our self-interest while at the same time trying hard not to appear selfish in front of other people. And in order to throw them off the trail, our brains often keep “us,” our conscious minds, in the dark. The less we know of our own ugly motives, the easier it is to hide them from others.’ – Kevin Simler – The Elephant in the Brain: Hidden Motives in Everyday Life
‘It is only because of their stupidity that they are able to be so sure of themselves.’ – Franz Kafka
(Yes Franz, the loudmouthed, resentful and highly insecure know-nothings on the far-left and far-right have ‘firm’ opinions and call for ‘action’, based on their profound lack of knowledge, their incapacity to actually think anything through and their infinitely deep, extremely emotional superficiality… and the others, the ‘normies’… ??? Well, they are silent for the most part… flabbergasted, alienated, in denial – and just go about their business and keep our lights on, the water flowing, the shops stocked with food (do they know they don’t know anything except it’s better to just do your job or all hell brakes loose, and/or do they just keep their heads cool?). We live in a time of paradigm shift, but most people don’t see… and it’s NOT a secret or conspiracy – for it is possible to quite clearly observe it – if u were only willing read & learn!!!!
[Kijk eens eerlijk naar je leven, het is niet de regering of een vage ‘ze’, noch je ouders of je verleden die je het meest in de problemen brengt of houdt. Jij, het gaat om jou! Er is wat-is én er is wat jij ermee doet of van leert! Echte spiritualiteit gaat ook om zelfconfrontatie, en niet om luie bezweringsformules, excuserende ‘verklaringen’, sussende citaatjes, en dingetjes of oefeningetjes die ‘goed voelen’, noch om het maken van welgevallige smoesjes. Nietzsche vroeg ons al: waarom doe je precies dit, op dit moment, met deze mensen???? Kijken, aandachtig kijken, eerlijk kijken, daar begint het mee! Niet je cipier te vriend houden, of de mindfull gevangene van je eigen noties worden of blijven. Wake up, alleen jij kan jezelf gevangen, dom en onbewust houden!]