Verschenen in Inzicht nr. 55, november 2012.

We kunnen zien dat moeder aarde moe begint te worden. Ze kan niet meer voldoen aan onze vraag om eindeloze groei. Er is namelijk niet zoveel meer over om te nemen en om te zetten in geld. Het meeste wat voorheen gratis en natuurlijk was, is al omgezet in verhandelbare zaken, en het water in de rivieren kun je niet meer drinken, dus moeten we betalen voor ‘schoon’ water. Nog even en we moeten betalen om te ademen, als we al in staat zouden zijn om schone lucht te ‘maken’.

Ik wil niet zeggen dat vroeger alles beter was, maar vroeger was ook niet alles slechter. Vooruitgang is vaak een zeer misleidende term, zoals verandering niet per se verbetering inhoudt. De droom van economische groei tot in het oneindige blijft door de meesten van ons geloofd worden. In een wereld waarin de natuurlijke bronnen beperkt zijn, is oneindige groei natuurlijk een illusie – een van de vele. Rijkdom gedefiniëerd als ‘veel geld hebben’ is er ook zo een. Wat heb je aan veel geld als je niet meer beschikt over echte natuur en tijd om te spelen en te genieten, en je gebukt gaat onder zorgen en stress en een achteruit hollende vitaliteit of een toename aan lichamelijke mankementen? Of als je ieder ander als concurrent moet zien? Is een samenleving met weinig ‘samen’, nietwaar?

De ervaring van eenheid – en niet de theorie – kan een heel ander perspectief bieden, waarin veel meer samen wordt gedaan en ervaren, en waardoor creativiteit kan herleven en standaardisering, globalisering en controleneigingen oplossen; waar het niet meer gaat om de waan van meer dingen omzetten in geld, maar waar welzijn gezien kan worden in de volle beleving van het moment en in het leveren van een bijdrage aan onze directe en indirecte leefomgeving, zodat we niet als achteloze kinderen na een avond bij het vuur in het bos al onze flessen, chipszakjes, peuken en andere troep in de struiken donderen, maar rotzooi die we aantreffen juist opruimen, of zaailingen helpen uitplanten in gebieden die ontbost zijn, om maar eens iets te noemen.

Velen van ons consumeren wel ‘natuur’. We recreëren onszelf, zeggen we dan. Maar we maken er geen deel van uit. We sluiten het eerst buiten, brengen het onder controle en gaan het dan zo af en toe bezoeken. Onderwijl eten we steeds meer zaken die zo behandeld zijn dat er weinig levenskracht meer inzit, en bijna niemand weet meer hoe een tomaat te kweken of hoe een bloemkoolplant eruit ziet.

Gelukkig zijn er mensen die voorbij de huidige, in zijn voegen krakende manier van doen kijken, en andere levenswijzen onderzoeken. Scott en Helen Nearing deden dat al in de jaren ‘30  van de vorige eeuw. Ze hielden het leven in de stad, het leven van universitair werk en geld, voor gezien en gingen zelfvoorzienend leven, in een gebied waar het maar liefst 150 dagen per jaar vriest. Ze kweekten alles zelf, bouwden huizen en leerden anderen in overeenstemming met wat er voorhanden is te leven. Ze waren zeer radicaal, niet gericht op comfort maar op echtheid – op echt contact met de plek waar je leeft en de mensen met wie je leeft; creatief, gedurfd, onvermoeibaar en met zo min mogelijk gebruik van en bijdrage aan de geldeconomie. Zeer inspirerend vind ik dat. Een uitdaging ook.

Helemaal naar binnen gaan om tot realisatie te komen is fantastisch. Het gevaar van roepen ‘er is niemand’ en ‘alles is bewustzijn’ is dat we alles maar laten zoals het is, en lekker onwetend voort hobbelen in onze comfortzone en blijven bijdragen aan een verouderd systeem dat in wezen anti-leven is en vernietigende effecten heeft, zowel op onze menselijke verhoudingen als op de natuur. Je alleen richten op de wereld is ook link. Laten we de middenweg vinden, en ‘juist handelen’ herontdekken; met één oog kijken vanuit Bewustzijn, de totaliteit en grote vrede ervarend, en het andere oog gericht houden op wat er nodig is in onze omgeving; handelen vanuit liefde – die altijd genereus is –  en beseffen dat we niet los staan van de aarde, de sociale omgeving, de wereld. Leven is ‘delen’, niet ‘nemen’. Het is niet-twee, remember? Alles is bewustzijn, zien en wat gezien wordt – gewaarzijn en ‘de wereld’. Verschillende termen, één geheel.

Deze tekst staat ook in Engelse vertaling op de site, zie het kopje English

Hier, tot slot nog, een paar citaten aangaande ‘onze’ lichtelijk krankzinnige samenleving… (Toegevoegd na het schrijven van De Tao van Hans)

Tolerantie en apathie zijn de laatste deugden van een maatschappij die te gronde gaat. Aristoteles 

De mensen van karakter zijn het geweten der maatschappij. Emerson

De meeste tradities zijn niets meer dan de ziektes van een samenleving. Carlos Ruiz Zafon

Je problemen, hoe individueel ze er ook uitzien, hebben meestal iets te maken met de maatschappij waarin je moet leven. Laad ze dus niet allemaal op je individuele bord. Dat is al te hebberig. Jacinta de Roeck

Wat is beter – om stom geboren te worden in een intelligente samenleving of intelligent in een krankzinnige? Aldous Huxley

En, als absolute waarheid:

Kleren maken de man. Naakte mensen hebben weinig of geen invloed op de samenleving. Mark Twain